CAM THẢO ĐÁ BIA

CAM THẢO ĐÁ BIA

Tên khoa học: Jasminanthes tuyetanhiae T.B. Tran & Rodda

Họ: Trúc đào (Apocynaceae).

Mô tả

Dây leo, dài đến 10 m. Thân gồm nhiều lóng, mỗi lóng dài 3-6 cm, nhẵn, đường kính 3,1-5 mm. Lá đơn, cuống dài 8,3-11,2 mm, đường kính 2,1-3,2 mm, nhẵn hoặc rãi rác lông mịn, có nhiều nốt sần xám nhạt; phiến lá hình trứng, dài 6,9-9 cm, rộng 3-4,5 cm, mỏng,lồi,nhẵn;đầu thuôn nhọn 0,6-1 cm; gốc hình tim; gân bên 5-7 cặp; gốc lá có 9 – 11 tuyến.

Cụm hoa xim co, dạng tán, lên đến 10 hoa; cuống cụm hoa 0-2 cm, đường kính 2,4 mm, nhẵn. Lá bắc hẹp hoặc thon hẹp, kích thước 3-4,5x khoảng 1 mm, nhẵn. Cuống hoa 5,6-7 mm, đường kính 1,6-2,3 mm, nhẵn.

Nụ hoa ngay trước khi nở dài 9,7-12,6 mm, đường kính 3-4 mm. Lá đài 5, xếp chồng lên nhau ở gốc, màu xanh lục hơi vàng, hình trứng hay tam giác, 5,1-7,7 x 3,6-4,4 mm, nhẵn, đầu nhọn; giữa các lá đài có các tuyến xen giữa, hình nón, 0,15-0,19 x 0,12-0,15 mm. 

Cánh hoa 5, tràng hình đinh, đường kính 16-18 mm; các cánh hoa dính nhau phía dưới tạo thành ống hình trụ, dài 5,6-7,4 mm, rộng 4-5 mm; bên ngoài và bên trong màu trắng hơi xanh ở gốc, nhẵn, có 5 cặp đường dọc màu nâu dài 3,3-3,8 mm; thùy hình trứng đầu hơi nhọn, 8-10 x 4,7-5 mm, gốc bất đối xứng, bên trái thẳng, bên phải có tai nhỏ, đỉnh bất đối xứng , màu trắng, nhẵn.

Cuống nhị nhụycao 4 mm, rộng 2,8 mm. Tràng phụ rất nhỏ, gắn với cuống nhị nhụy theo chiều dọc, cao 4,8 mm rộng 3 mm, màu xanh hơi vàng, nhẵn. Nhị gồm 5 thùy mập xen kẻ với cánh hoa và đính vào gốc ống tràng, dài 3,5-4,5 m rộng 1,5 mm,rãnh dài 2,4-2,7 mm.Phấn khối hình elip, 0,08-0,1 x 0,19-0,25 mm, màu vàng; vĩ phấn hình tam giác, 0,08-0,1 x 0,1-0,15 mm, trong suốt; chung đới hình bầu dục, 0,37-0,41 x 0,19-0,21 mm, màu nâu sẫm. Đầu nhị có phụ bộ hình elip 2 x 1 mm, màu trắng, dính nhau thành ống hình trụ đầu tròn, cao 1,78-1,86, rộng 1,12-1,25 mm. Bộ nhụy bầu 2 ô, đính noãn trung trụ; lá noãn hình trụ, dài 1,43-1,99 mm, rộng 1,44-1,63 mm, nhẵn.

Phân bố, sinh thái

Cam thảo đá bia phân bố chỉ có ở rừng đặc dụng Đèo Cả, gần với núi Đá Bia, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên.

Công dụng

Theo kinh nghiệm dân gian, những thầy thuốc trong tỉnh Phú Yên dùng để thay thế vị thuốc cam thảo bắc. Tiêu đờm, trừ ho.