CỎ NGỌT

CỎ NGỌT

Tên khoa học: Stevia rebaudiana (Bertoni) Hemsley

Tên khác: Cúc ngọt.

Họ: Cúc (Asteraceae).

Mô tả

Cây thảo nhỏ, sống nhiều năm, cao 0,5 – 0,6 m, có khi đến 1m. Thân cứng mọc thẳng, có rãnh dọc  và nhiều lông mịn, ít phân nhánh. Lá mọc đối, hình mác hoặc bầu dục, gốc thuôn, đầu tù hoặc hơi nhọn, dài 5 – 7 cm, rộng 1 – 1,5 cm, có 3 gân, 4 – 6 đôi răng nhọn ở phần nửa về phía đầu lá, hai mặt có lông trắng mịn, nhấm lá thấy có vị ngọt rất đậm; cuống lá rất ngắn.

Hoa lưỡng tính, tụ họp thành đầu màu trắng ở ngọn thân.

Quả bế, không có mào lông, hạt không có nội nhũ.

Mùa hoa: tháng 5 – 9.

Phân bố, sinh thái

Chi Stevia Cav. k có một đại diện nào ở vùng châu Á. Cỏ ngọt đang được phổ biến trồng ở Việt Nam hiện nay, được nhập nội từ một nước Nam Mỹ (nguồn gốc ở Paraguay) năm 1988.

Cỏ ngọt là cây ưa ẩm và ưa sáng, có thể chịu bóng hoặc ưa bóng vào thời kỳ cây con. Vốn là cây ở vùng nhiệt đới, cỏ ngọt trồng ở Việt Nam sinh trưởng, phát triển tốt vào vụ xuân – hè. Về mùa đông, cây có hiện tượng rụng lá và hơi bị tàn lụi. Cây ra hoa quả nhiều hàng năm. Tuy nhiên, người ta vẫn thường áp dụng cách nhân giống bằng cắm cành.

Công dụng

Tính vị, công năng: Cỏ ngọt có vị ngọt rất đậm, có ích cho người đái tháo đường và người béo phì, thuốc ít độc.

• Chữa đái tháo đường: Nhiều tài liệu đã xác định tác dụng chống đái tháo đường của cỏ ngọt và steviosid, nhưng cũng có công trình nghi ngờ tác dụng này. Dù sao cỏ ngọt và steviosid có vị ngọt sẽ làm giảm nhu cầu chất đường và chất bột của người bệnh , vì thế sẽ làm giảm đường huyết. Liều dùng theo thử nghiệm ở Braxin là mỗi lần 0,25g steviosid (hoặc 2,5g lá cỏ ngọt), ngày 4 lần. uống nhiều ngày.
• Chữa béo phì: Cỏ ngọt và steviosid làm giảm nhu cầu chất bột và chất đường của cơ thể, nên cũng có tác dụng chữa béo phì. Liều dùng 0,5 – 1 g steviosid chia ra 3 - 4 lần trong ngày. Uống nhiều ngày.
• Lá cỏ ngọt hoặc steviosid thường dùng làm chất điều vị cho các loại trà thuốc, trà túi lọc. Tỷ lệ lá cỏ ngọt hoặc steviosid trong đó thường thấp. Ở Việt Nam, cũng đã có một số chế phẩm trà thuốc có cỏ ngọt như:

- Trà actisô – stevia.

- Trà sâm quy – stevia có sâm khu 5, tam thất, đương quy, thục địa, táo, long nhãn, ngũ gia bì và cỏ ngọt.

- Trà nhân trần, thảo quyết minh, cỏ ngọt.

- Trà túi lọc Sotevin có dừa cạn, hoa cúc, hoa hòe và cỏ ngọt.

• Chữa cao huyết áp: Hàng ngày uống trà Sotevin.
• Dùng thay thế đường saccharose: Trông công nghiệp thực phẩm để làm chất điều vị cho bánh mứt kẹo, nước giải khát.