PHAN TẢ DIỆP
PHAN TẢ DIỆP
Tên khoa học: Cassia angustifolia Vahl.
Tên khác: Phan tả diệp lá hẹp, phan tả diệp Ấn Độ
Tên nước ngoài: Senna, Tinnevelly senna (Anh); Séné, folioles de Séné (Pháp).
Họ: Vang (Caesalpiniaceae).
Mô tả
Cây nhỏ, cao 40 – 60cm, mọc thành bụi. Thân đứng nhắn. Lá kép lông chim chẵn, mọc so le, có 10 – 16 lá chét, hình mác hẹp, dài 3 – 5cm, rộng 0,7 – 0,8cm, gốc thuôn, có khi lẹch, đầu nhọn, mặt trên nhẵn, mặt dưới hơi có lông.
Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành chùm, hoa màu vàng có vân nâu, đài có 5 răng thuôn, tràng có 5 cánh gần bằng nhau, nhị 10, không đều, trong đó có 3 nhị lép, bầu thuôn dẹt, có nhiều noãn.
Quả đạu dẹt, hình trứng, hơi cong, dài 4 – 6cm, rộng 1 – 1,7cm, có lông trắng mềm, màu lục nau khi còn non, sau nhẵn màu vàng nâu đỏ, hạt 6 -8, hình trứng dẹt màu lục nâu.
Mùa hoa: tháng 10 – 12.
Màu quả: tháng 1 – 4.
Loài Cassia acutifolia Del. (Phan tả diệp lá nhọn) cũng được dùng với công dụng tương tự.
Phân bố, sinh thái
Phan tả diệp phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới châu Phi, Ấn Độ và vùng Nam đến Tây – Nam Trung Quốc. Cây đã từng được nhập vào Việt Nam và được trồng ở Trại thuốc Sa Pa và Văn Điển thuộc Viện Dược liệu, hiện nay giống đã bị mất.
Phan tả diệp là cây ưa sáng hoặc có thể hơi chịu bóng, nhất là thời kỳ cây con. Ở nơi phân bố tự nhiên của chúng, cây thường mọc tương đối tập trung thành từng đám nhỏ hoặc rải rác, ở các vùng đồi thấp và trên nương rẫy mới bỏ hoang. Cây ra hoa quả nhiều, tái sinh tự nhiên chủ yếu từ hạt.
Công dụng
Phan tả diệp có vị ngọt, đắng, tính hàn, vào kinh đại tràng, có tác dụng tả nhiệt, tiêu tích tuệ, lợi tràng phủ, thông đại tiện.
Phan tả diệp được dùng chữa đại tiện táo bón, ăn không tiêu, tích trễ đầy bụng. Liều 1 – 2g/ngày là thuốc giúp tiêu hóa; 3 – 4g/ngày để nhuận tràng; 5 – 7g dưới dạng thuốc sắc hoặc thuốc hãm để tẩy xổ.
Kiêng kỵ: Trường hợp táo bón do có thắt hoặc viêm đại tràng và phụ nữa có mang không được dùng.
Có tài liệu có rằng quả già phan tả diệp có tác dụng như lá.
Theo tài liệu nước ngoài, ở Trung Quốc, người ta dùng phan tả diệp để chữa táo bón cho phụ nữa sau khi đẻ bằng cách lấy phan tả diệp 6g đun sôi với 150ml nước trong 3 – 5 phút, bỏ bã cho uống làm một lần. Nếu táo bón lâu ngày, thì sau đó 10 phút lấy bã hãm với nước sôi một lần nữa để uống. Đã điều trị cho 100 sản phụ, thông thường sau khi uống một lần là có kết quả, chỉ có một số ít người đau bụng nhẹ. Dùng phan tả diệp không làm giảm tiết sữa và giúp tử cung co hồi tốt, sau khi đại tiện thông.
TRỒNG VÀ SẢN XUẤT PHAN TẢ DIỆP TẠI TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU VÀ SẢN XUẤT DƯỢC LIỆU MIỀN TRUNG
Phan tả diệp được trồng và sản xuất tại Trung tâm Nghiên cứu và Sản xuất Dược liệu miền Trung theo tiêu chuẩn Vietgap, được kiểm tra chất lượng chặt chẽ qua từng giai đoạn
Chọn mua sản phẩm Trà Phan tả diệp
