TẦM BÓP

TẦM BÓP

Tên khoa học: Physalis angulata L.

Tên khác: Thù lù cái, toan tương

Tên nước ngoài: Strawberry tomato (Anh), coqueret (Pháp)

Họ: Cà (Solanaceae)

Mô tả

Cây thảo, sống hàng năm, cao gần 1m. Thân nhẵn, có góc cạnh, phân cành nhiều. Lá mọc so le, hình trái xoan, dài 3 – 5cm, rộng 2 – 4cm, gốc hình nêm, đầu thuôn nhọn, mép nguyên hoặc đôi khi xẻ thủy nhỏ và lượn sóng; cuống lá dài 1 – 3cm.

Hoa mọc đơn dộc ở kẽ lá, rủ xuống, màu vàng tươi hoặc trắng nhạt, có khi điềm chấm tím ở giữa; dài hình chuông, 5 răng nhọn có long; tràng 5 cánh hàn liền, có long tơ ở mặt ngoài; nhị 5 đính ở gốc tràng bầu 2 ô.

Quả mọng, hình cầu, nhẵn, màu đỏ, bao bọc bởi đàu to đồng trưởng có phiến mỏng; hạt nhiều, dẹt, hình thận.

Mùa hoa quả: Tháng 5 – 7.

Phân bố, sinh thái

Chi Physalis L. có khoảng 100 loài trên thế giới, phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới châu Mỹ. Một số loài có vùng phận bố rộng ở khắp các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Á cũng như châu Mỹ . ở Việt Nam, chi này có 4 lài, trong đó có cây tầm bóp.

Tầm bóp có nguồn gốc ở châu Mỹ. Hiện nay, cây phân bố rộng rãi ở vùng nhiệt đới cổ. Ở Việt Nam, tầm bóp được coi là là loài cỏ dại mọc ở khắp nơi, từ vùng đồng bằng đến vùng núi có độ cao 1500m. Cây ư sáng và có thể hơi chịu bóng, thường mọc trên đất ẩm, ở ruộng ngô, bãi song, nơi đất trũng trên nương rẫy hoặc ở những bãi hoang xung quanh làng bản. Hàng năm, cây con mọc từ hạt vào khoảng tháng 4 – 5. Cây sinh trưởng nhanh trong mùa hè và sau khi ra hoa quả, toàn cây sẽ tàn lụi. thời gian hạt nằm trên mặt đất thường dài hơn (1 – 2 tháng) vòng đời của cây.

Công dụng

Toàn cây tầm bóp có vị đắng, tính mát, không độc, có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, khu đàm, chỉ khái tán kết. Quả có vị chua, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu đờm.

Toàn cây tầm bóp được dùng chữa cảm sốt, viêm họng, ho nhiều đờm, phiền nhiệt, nấc. Ngày 15 – 30g sắc uống. để trị mụn nhọt, đinh độc, sung vú, sung bìu dái, lấy 40 – 80g cây tươi, giã nát, vắt lấy nước cốt uốn, bã đắp, hoặc nấu nước rửa.

Quả tầm bóp được dùng chữa đờm nhiệt, sinh ho, thủy thũng. Trẻ em nóng âm, người gầy khô, ăn quả tầm bóp để cho mát da mát thịt, rất bổ ích.

Rễ tầm bóp được dùng chữa viêm họng, viêm tuyến nước bọt, viêm tinh hoàn, bí tiểu tiện, hoàng đản, cổ trướng. Ngày 20 – 40g, sắc chia làm 2 lần uống trong ngày.