XÍCH HOA XÀ

XÍCH HOA XÀ

Tên khoa học: Plumbago indica L.

Tên khác: Đuôi công hoa đỏ

Họ: Đuôi công (Plumbaginaceae).

Mô tả

Cây có thân hóa gỗ nhiều hay ít, hơi khía dọc, nhẵn. Lá bầu dục – ngọn giáo, hầu như tù ở đầu, góc ôm thân, dài 10cm, rộng 4cm hay hơn. Hoa đỏ xếp thành những bông rất dài ở ngọn, đơn hoặc hơi phân nhánh ở phần phía trên; ống tràng mảnh, 4 lần dài hơn đài, 5 thùy trải ra; nhị 5; bầu bé, vòi nhụy chia thành 5 nhánh ở ngọn.

Phân bố, sinh thái

Ở Việt Nam, xích hoa xà phân bố ở Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Hòa Bình, Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa, Đà Nẵng, Tp. Hồ Chí Minh.

Còn có ở Lào, Campuchia và các nước Đông Nam Á khác.

Cây mọc rải rác trên đất đồi, các nương rẫy, ở độ cao đến 1000m.

Công dụng

Tính vị, tác dụng: Vị cay, tính ấm, có ít độc; có tác dụng tán ứ tiêu thũng, khư phong sát trùng, phá huyết chỉ thống, thông đều kinh nguyệt.

Cũng như Đuôi công hoa trắng, dùng làm thuốc chữa ho, chữa hắc lào, tê thấp, bại liệt, khó tiêu, trướng bụng.

Ở Vân Nam (Trung Quốc), toàn cây dùng trị phong thấp đau xương, ung sang thũng độc, đòn ngã trẹo vị, ngưu bì tiên, bế kinh, đau bụng khi hành kinh, các vết lở loét.

Ở Ấn Độ, rễ giã ra và lẫn với dầu mềm dùng như chất trương lực kích thích dùng trong điều trị chứng đau bại liệt và thấp khớp. Cũng được dùng uống trong trị các bệnh này. Rễ xem như có hiệu quả trong điều trị bệnh phong cùi, giang mai kỳ 2, ung thư và một số bệnh khác.

Ở Thái Lan, rễ được dùng trị bệnh trĩ.